“หมอ เดิน ดอย” ปฏิบัติการปิดทองหลังพระ

มูลนิธิแพทย์อาสา สมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี (พอ.สว.) ก่อตั้งขึ้นในปีพุทธศักราช 2512 มีวัตถุประสงค์เพื่อจัดหาและส่งเสริมให้มีแพทย์และเจ้าหน้าที่อาสาสมัคร และส่งเสริมให้มีแพทย์ และเจ้าหน้าที่อาสาสมัครเพื่อช่วยเหลือ และทำการรักษาพยาบาลประชาชนในท้องถิ่นทุรกันดาร ปัจจุบันมีจังหวัดแพทย์อาสา รวม 51 จังหวัด และมีอาสาสมัครกว่าห้าหมื่นคน ถือเป็นมูลนิธิที่ตั้งขึ้นมาตามพระปณิธานของสมเด็จย่า ยังคงดำเนินอยู่ และยังดำเนินต่อไปอย่างไม่หยุดยั้ง ปฏิบัติการเพื่อคืนศักดิ์ศรีความเป็นมนุษย์ให้กลับคืนมา ปฏิบัติการเพื่อให้พวกเขาเหล่านั้นมีทางเลือกในการดำเนินชีวิตอย่างยั่งยืน

และจากหลากหลายโครงการที่ทางมูลนิธิตั้งขึ้น มีหนึ่งโครงการที่สร้างปรากฏการณ์ที่น่าภาคภูมิใจให้แก่วงการแพทย์ และสร้างความประทับใจให้แก่ชาวบ้านที่อยู่ห่างไกลนั่นคือ ปฏิบัติการปิดทองหลังพระ หรือชาวบ้านมักเรียกว่า “หมอเดินดอย” ในพื้นที่ห่างจากตัวจังหวัดเชียงใหม่ลงไปทางทิศใต้มีหนึ่งอำเภอเล็กๆ ซ่อนตัวอยู่ท่ามกลางขุนเขา “อมก๋อย”

การเดินทางไปมาหาสู่ระหว่าง 6 ตำบล 40 หมู่บ้านภายในพื้นที่นั้น ทำได้ด้วยการเดินทางลัดเลาะเข้าไปเท่านั้น ชาวบ้านส่วนใหญ่มีฐานะยากจน ขาดความรู้เรื่องของสุขภาพ ยิ่งไปกว่านั้นการเดินทางไปยังโรงพยาบาลประจำอำเภอก็สามารถเดินทางไปได้ในเพียงบางฤดูกาลเท่านั้น ด้วยเส้นทางที่ยากลำบาก ภูมิประเทศจึงถือเป็นอุปสรรคสำคัญในการรักษาโรค ทำให้บางครั้งผู้ที่เจ็บป่วยไม่ได้รับการเยียวยาที่ถูกวิธี แม้ในขณะที่เจ็บป่วยเจียนตาย แต่ไม่สามารถเลือกอะไรได้มากนัก นอกจากนอนรอให้อาการดีขึ้น หรือไม่ก็อาจแย่ลงจนถึงขั้นเสียชีวิต เนื่องจากไม่ได้รับการรักษาอย่างทันท่วงที และเมื่อแพทย์อาสาจากโรงพยาบาลอมก๋อย ร่วมกับหน่วยแพทย์อาสา พอ.สว. ได้เดินทางมารวมตัวกันเพื่อที่จะไปรักษาคนป่วย ซึ่งทีมแพทย์มีความมุ่งมั่นอย่างแรงกล้า เนื่องจากคนป่วยที่ว่านั้นคือเพื่อนมนุษย์

การเตรียมตัวสำหรับการเดินทางเข้าไปช่วยเหลือชาวบ้านที่อมก๋อยในทุกๆ ครั้งนั้น สิ่งที่ผู้ไปเยือนต้องเตรียมตัวอย่างดีนั่นคือ ความพร้อมทางด้านจิตใจ ที่อาจถือได้ว่ามีความสำคัญเหนือสิ่งอื่นใด เพราะพลังใจที่อยากจะช่วยเหลือผู้ยากไร้ในถิ่นทุรกันดารนั้น ต้องมีจิตอาสาเป็นทุนเดิม ต้องพร้อมที่จะเจอประสบการณ์ใหม่ๆ ที่ไม่เคยคาดคิดมาก่อนว่าจะต้องเผชิญ ทั้งธรรมชาติที่ไม่ได้ปรุงแต่ง เป็นสภาพธรรมชาติที่แท้จริง นอกจากนี้สิ่งที่คณะแพทย์ควรต้องเตรียมให้พร้อมอีกหนึ่งสิ่งนั่นคือ การเตรียมพร้อมทางด้านร่างกาย เนื่องจากการที่จะออกไปปฏิบัติงานในชนบทนั้นจะต้องเดินเท้าในพื้นที่กันดาร ส่วนมากเป็นพื้นที่ตั้งอยู่บนเขา อากาศค่อนข้างเย็น อาจมีฝนในบางเวลา ต้องเตรียมตัวให้พร้อมรับกับทุกสภาพอากาศ ควรออกกำลังกายสม่ำเสมอทุกวันก่อนไปปฏิบัติงานจริง เพื่อให้ร่างกายมีความพร้อม คล่องตัว

เมื่อทุกอย่างพร้อม การเดินทางจึงเริ่มต้น เส้นทางที่เข้าไปนั้นอยู่ห่างไกลความเจริญ และอยู่ในถิ่นทุรกันดาร ทำให้ต้องใช้รถยนต์ขับเคลื่อนสี่ล้อเพื่อขนข้าวของเครื่องมือแพทย์ที่จำเป็น ซึ่งก็ได้รับการสนับสนุนเป็นอย่างดีจาก สมาพันธ์ออฟโรดแห่งประเทศไทย และชมรมต่างๆ ในการลำเลียงกำลังคนและนำอุปกรณ์เข้าไปให้เพียงพอกับจำนวนชาวบ้านที่ตั้งตารอคอยการมาเยือนของหมอเดินดอยอยู่ โดยปีนี้ได้กำหนดเอาไว้ทั้งหมด 3 ทีมด้วยกัน คือ ตำบลแม่ตื่น สบโขง และนาเกียน ตามลำดับ ซึ่งพื้นที่ส่วนใหญ่เป็นถิ่นอาศัยของชาวไทยภูเขา บางหมู่บ้านอาจจะไม่สามารถนำรถเข้าไปได้ เส้นทางเท้าบางช่วงฤดูกาลก็ถูกตัดขาด ทำให้คนในพื้นที่ขาดการติดต่อจากภายนอก อาการเจ็บป่วยเล็กๆ น้อยๆ ที่ไม่ได้รับการรักษา นานวันเข้าอาการป่วยก็หนักขึ้นได้ จุดนี้เองทำให้ทางโรงพยาบาลอมก๋อย และทีมหน่วยแพทย์เคลื่อนที่ พอ.สว. จากส่วนกลาง ส่วนภูมิภาค และอาสาสมัครในพื้นที่ต้องการยื่นมาเข้ามาช่วยเหลือ แม้ว่าจะอยู่ในจุดที่ทุรกันดาร ในพื้นที่ที่รถเข้าไม่ถึงก็ตาม

อย่างไรก็ตามมีจุดที่รถไม่สามารถเดินทางเข้าไปได้ หมอและทีมทุกคนต้องเดินเท้าเข้าไป การเดินทางในดินแดนที่ห่างไกลความเจริญนั้น ทำให้ระยะทางระหว่างหมู่บ้านถึงอีกหนึ่งหมู่บ้าน อาจใช้เวลาเดินทางกว่า 5 ชั่วโมงด้วยซ้ำไป การเดินทางยิ่งลึกเท่าไหร่ หนทางนั้นก็ยิ่งเดินยากลำบากมากขึ้น ต้องลัดเลาะห้วยน้ำ เดี๋ยวเปียก เดี๋ยวแห้ง แต่ที่แน่ๆ คือตากแดดแทบจะตลอดทาง แต่ด้วยกำลังใจที่มุ่งมั่น กับการเสียสละที่ล้นเหลือ สร้างแรงพลังกายอันดาดเดื่อได้อย่างอัศจรรย์ และเมื่อไปถึงทีมแพทย์ไม่อาจได้พักเหนื่อย เพราะมีชาวบ้านจำนวนมากรอคอยการมาเยือนของพวกเขาอยู่ ทุกคนตั้งหน้าตั้งตาตรวจอย่างแข็งขันราวกับต้องมนต์ให้ความเหนื่อยล้าจากการเดินทางนั้นจางหายไป